Wieczna Tułaczka – blog dla górskich wariatów Górskie szlaki, ciekawe miejsca, podróże po Polsce, Europie i po świecie. Tutaj znajdziesz praktyczne informacje oraz niezwykłe inspiracje. Zapraszam!
W samym centrum Zakopanego znajduje się jedno z najmagiczniejszych miejsc w Polsce. I wcale nie mam na myśli polskiej wersji Szkoły Magii i Czarodziejstwa, a cmentarz. Uuuuuuuu, powiało grozą? Nic bardziej mylnego!
Mowa o Starym cmentarzu na Pęksowym Brzyzku, który nie tylko z nazwy jest szalenie nastrojowy. A co oznacza tajemnicza nazwa Pęksowy Brzyzek? Pierwsza część pochodzi od nazwiska Jana Pęksy, który najprawdopodobniej ufundował grunty, a „brzyzek” to w gwarze góralskiej brzeg, urwisko nad potokiem. No i klops, obdarłam tę nazwę z romantyczności!
Stary cmentarz powstał w latach 50-tych XIX wieku staraniem pierwszego i legendarnego proboszcza, Józefa Stolarczyka, tuż obok dawnego miejsca pochówku. Leży przy ulicy Kościeliskiej, za drewnianym kościółkiem – najstarszym w mieście. Cmentarz jest malutki, a znajdują się na nim groby kilkudziesięciu wybitnych osób, które zasłużyły się w polskiej historii, kulturze i nauce. Po warszawskich Powązkach i krakowskim cmentarzu Rakowickim jest to najważniejsza nekropolia w Polsce. A moim zdaniem najpiękniejsza!
Co ciekawe, z początku ciężko było przekonać miejscowych do chowania najbliższych na cmentarzu. Młoda wtedy parafia była na dorobku, więc i koszty pogrzebu były wyższe niż w parafii w Chochołowie i Białym Dunajcu. Wtedy do akcji wkroczył Stolarczyk i zadbał o szczególny wygląd cmentarza, nawet własnoręcznie sadząc modrzewie. Przyniosło to pożądane efekty. Aż do 1908 roku był to jedyny cmentarz w Zakopanem, więc chowano tam zarówno miejscowych górali, jak i zmarłych w Tatrach turystów.
Niemcy podczas okupacji dopuścili się czynu niewybaczalnego! Przeprowadzili sobie drogę dojazdową do kolejki na Gubałówkę, kosztem cmentarza, który nie dość, że zmniejszyli o jedną trzecią to jeszcze zdewastowali pozostałą część. Na szczęście w latach 50-tych XX wieku, czyli na 100-lecie istnienia nekropolii, przeprowadzono gruntowną renowację.
Rok 1889 był przełomowy w historii cmentarza. Tytus Chałubiński, absolutny VIP Zakopanego, kazał pochować się na Pęksowym Brzyzku i zapoczątkował tradycję pochówków wybitnych osób w tym niepozornym, acz urokliwym miejscu. Co więcej, postarano się, aby prochy osób zmarłych daleko od Tatr, a szczególnie związanych i zasłużonych dla Podhala, znalazły się na Brzyzku. W ten sposób cmentarz stał się swoistym przewodnikiem po zakopiańskiej, a zarazem polskiej historii.
Jesteście ciekawi czyje duchy krążą nad cmentarzem? O tym przeczytasz w następnym wpisie, bo warto o tych ludziach pamiętać.
Pozdrawiam,
Madzia / Wieczna Tułaczka
***
Polub mój profil:
Fantastycznie obfotografowany! Każde zdjęcie zachwycające 🙂 Widać, że to miejsce ma „klimat”. O wiele bardziej podoba mi się taki cmentarz, niż te z wystawnymi pomnikami przypominającymi małe mauzolea… Prostota i piękno. Pozdrawiam 🙂
Piękne kadry masz na zdjęciach 🙂
Dziękuję 🙂
…super zdjęcia…ma się wrażenie obecności w tym miejscu…super sprawnie trafia w moje poczucie estetyki 😉
Wizyta na Pęksowym Brzyzku oprócz tego, że jest interesująca, jest też bardzo poczuająca. Chyba nigdzie indziej nie ma tylu ważnych dla Zakopanego, Tatr i Podhala postaci. Warto przyjść i chwilę pomyśleć…
Na mnie największe wrażenie zrobił grób Długosza, Bartka Olszańskiego i oczywiście Sabały. Trochę zbyt skromny wydaje się nagrobek Paryskich (którego chyba nie ma na blogu).
Ja sama nie umiem się zdecydować, który nagrobek wywołał we mnie największe poruszenie. Na pewno najwięcej emocji wzbudzają nagrobki ludzi, którzy z gór nie powrócili.
Chyba wkradł się drobny błąd.
To nie jest Pęksowy Brzyzek a Pęksów Brzyzek
Pozdrawiam
Myślę, że akurat tutaj obie nazwy są poprawne. Sprawdzałam przed publikacją i zerknęłam dla pewności raz jeszcze: w literaturze występują obie odmiany, np. w Przewodniku Historycznym „Zakopane” Pinkwartów używana jest nazwa Pęksowy Brzyzek. Zapewne ta rozbieżność wynika z tego, iż nazwa pochodzi od nazwiska i przez lata była różnie odmieniana. Dziękuję za uwagę (wiadomo, że może przypałętać się jakiś błąd, czasami zdarza mi się też coś poplątać), ale akurat w tej kwestii pozostawię jak jest 🙂 Jak byś jeszcze kiedyś coś wyłapał, to oczywiście wal śmiało – chętnie poprawię 🙂 Pozdrawiam serdecznie!