Wieczna Tułaczka – blog dla górskich wariatów Górskie szlaki, ciekawe miejsca, podróże po Polsce, Europie i po świecie. Tutaj znajdziesz praktyczne informacje oraz niezwykłe inspiracje. Zapraszam!
Przeciętny polski cmentarz nie ma duszy. A powinien mieć ich przecież na pęczki. Ma za to rzędy zimnych granitowych płyt, a jedna podobna do drugiej do tego stopnia, że czasem trudno jest w tym gąszczu znaleźć groby bliskich. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja cmentarza na Pęksowym Brzyzku.
Wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki, wykonanymi w drewnie, kamieniu i metalu. Noszą charakterystyczne motywy stylu podhalańskiego: kapliczki, rzeźbienia czy malowidła na szkle. Wiele nagrobków zostało wykonanych przez cenionych artystów dla innych znanych osobistości. Moja paplanina nie odda tego klimatu, zdjęcia zrobią lepszą robotę. Jednak dopiero własne oczy i ciarki na ciele uświadomią Wam jak wyjątkowe jest to miejsce. Miejsce, w którym duchy wyjątkowych ludzi odcisnęły swoje piętno.
Legenda Podhala
Sabała – przewodnik tatrzański, muzykant, gawędziarz, bodaj najsłynniejszy góral.
Tytus Chałubiński (fragment nagrobka po lewej) – spopularyzował Zakopane w Polsce, współtwórca Towarzystwa Tatrzańskiego. Stanisław Witkiewicz – twórca stylu Zakopiańskiego. Władysław Orkan – pisarz.
Karol Stryjeński – architekt, rzeźbiarz, grafik, działacz społeczny.
Stryjeński zaprojektował m.in. skocznię narciarską Wielką Krokiew.
Antoni Kenar – znakomity rzeźbiarz, taternik, legendarny dyrektor zakopiańskiej szkoły snycerskiej (obecnie Liceum Technik Plastycznych).
Jego nauczycielem był sam Karol Stryjeński.
Słynną szkołę snycerską nazwano właśnie nazwiskiem Kenara. Szkołę tę ukończyli m.in. Hasior, Rząsa, Kulon.
Antoni Rząsa – rzeźbiarz znany i uznany w świecie.
Władysław Hasior – rzeźbiarz znany na całym świecie. Jego kontrowersyjne projekty czerpały z tradycji ludowych i jednocześnie nawiązywały do nowoczesnych prądów artystycznych.
Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku został wpisany do rejestru zabytków jeszcze przed II wojną światową, dokładnie w 1931 roku. Obecnie chowa się tu tylko ludzi wybitnie zasłużonych dla Tatr i Zakopanego. Oj szkoda, że to nie będzie moje miejsce spoczynku… Pozostaje mi zwiedzanie cmentarza jeszcze za życia.
Tablica upamiętniająca Mieczysława Karłowicza – kompozytowa, taternika, fotografa.
Tablica upamiętniająca Karola Szymanowskiego – największego po Chopinie polskiego kompozytora. Ukochał Zakopane z wzajemnością. W willi Atma znajduje się jedyne na świecie muzeum poświęcone muzykowi.
Pęksowy Brzyzek odwiedzam przy każdej mojej wizycie w Zakopanem, czyli regularnie. Ostatnia moja wizyta miała miejsce 17 października i już na wejściu zdziwił mnie nowy element wystroju – mianowicie młodzieniec krążący w te i wewte przy bramie z wielką puchą. Jak to? Nawet tu zaczynają zdzierać kasę?!? Pan szybko mnie poinformował, że datki są całkowicie dobrowolne, co łaska. Kasa będzie przeznaczona na renowację nagrobków i utrzymacie cmentarza. To rozumiem! Wrzuciłam ile mogłam, a przy wyjściu wrzuciłam jeszcze trochę. W końcu to jedno z moich ulubionych miejsc w Zakopanem. Zresztą głupio tak nie wrzucić jak ktoś stoi i prosi na wejściu. I dobrze! Niech zbierze się pokaźna sumka na ratowanie cmentarza, które jest wielkim dziedzictwem na skalę całego kraju. A żeby było miło dostałam mapkę Starego i Nowego Cmentarza, z wyszczególnionymi grobami zasłużonych.
Józef Krzeptowski – przewodnik i ratownik górski, żołnierz odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Kawalerskim.
Stanisław Gąsienica Byrcyn – legendarny przewodnik i ratownik tatrzański, pionier narciarstwa w Polsce.
Bartek Olszański – ratownik, muzyk, plastyk, fotograf, literat. Zginął podczas akcji TOPR w lawinie pod Szpiglasową Przełęczą. Miał 25 lat.
Marek Łabunowicz „Maja” – ratownik Topr, znakomity muzyk. Zginął w służbie TOPR w lawinie pod Szpiglasową Przełeczą. Miał 29 lat..
Symboliczna mogiła Piotra Malinowskiego – ratownika, wybitnego taternika i alpinisty. Jego prochy zostały rozrzucone w Tatrach.
Jan Długosz – jeden z najbardziej znanych taterników i alpinistów w Polsce. Zginął w grani Zadniego Kościelca.
Mogiłę tworzy kamień pochodzący z Morskiego Oka, gdzie Długosz lubił odpoczywać.
Symboliczny grób Macieja Berbeki – ratownika, himalaisty, plastyka. Jego ciało pozostało na Broad Peak.
Kazimierz Dłuski – stworzył słynne sanatorium w Kościelisku. Jeden z założycieli TOPR-u i Muzeum Tatrzańskiego.
Helena Roj Kozłowska – artystka ludowa, malarka na szkle. Współtwórczyni scenariusza „Harnasiów” Karola Szymanowskiego.
Stanisław Gąsienica Byrcyn – syn słynnego przewodnika, baca, poeta, autor tekstów pastorałek.
Kornel Makuszyński – pisarz, poeta, publicysta, krytyk teatralny. Stworzył kanony literatury dziecięcej i młodzieżowej: Pannę z mokrą głową, Szaleństwa panny Ewy, Awanturę o Basię, Szatana z siódmej klasy, Przygody Koziołka Matołka i wiele innych.
Grób Makuszyńskiego jest zawsze najbardziej kolorowy i upstrzony gadżetami pozostawianymi przez młodych czytelników.
Nagrobek Stefana i Zofii Zwolińskich – działaczy turystycznych związanych z Tatrami. Na środku widać charakterystyczną mogiłę Marii Witkiewicz.
Maria Witkiewicz – matka Witkacego, który ma tutaj symboliczną mogiłę.
Zasłużonych na cmentarzu jest dużo dużo więcej i zapewne kiedyś przyjdzie czas na ich upamiętnienie na blogu. Która z mogił zrobiła na Was największe wrażenie?
Jeśli wpis Ci się podobał to doceń autora i zalajkuj, zostaw komentarz lub udostępnij.
Pozdrawiam,
Madzia / Wieczna Tułaczka
***
Polub mój profil:
Zgadzam się, wręcz symbolicznie podpisuję pod powyższym wpisem. Też bardzo lubię ten cmentarz. Pamiętam wrażenie, jakie wywarł na mnie zobaczony po raz pierwszy – byłam wówczas dość egzaltowaną nastolatką, jednak także i teraz każdorazowo wpędza mnie w zadumę i podziw. Jest piękny, jest szczególny, a dusze go zamieszkują nie byle jakie… Tylko to bungee na horyzoncie nieco psuje klimat…
No cóż, w Zakopanem wiele rzeczy psuje klimat…
Dla mnie szczególnie ważnymi osobami na tym cmentarzu są Zofia i Witold Paryscy – Zosia była niesamowitą kobietą, pierwszą kobietą w TOPRze, wybitną taterniczką. Właściwie wszystkie tatrzańskie i górskie wątki na wikipedii mają w źródłach wymienioną ich „wielką encyklopedię tatrzańską”.
Bardzo lubię czytać o osobach, których nazwiska nigdy wcześniej nawet nie obiły mi się o uszy, bo każda taka osoba ma gdzieś swoją ciekawą historię 🙂