SPISKIE PODGRODZIE I SPISKA KAPITUŁA – DZIEDZICTWO W CIENIU SPISKIEGO ZAMKU

 

Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie) to jedno z najmniejszych miasteczek Słowacji. Kiedyś bogate, dziś jest senną osadą położoną pośród trawertynowych wzgórz, pomiędzy Spiskim Zamkiem a Spiską Kapitułą – dwoma istotnymi świadkami starych dziejów. Cały kompleks został wyróżniony na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

 

TROSZKĘ HISTORII

Z samej nazwy można wywnioskować jakoby osada rozwinęła się na progu Zamku Spiskiego. Słusznie. W podgrodziu mieszkali rzemieślnicy, rolnicy, handlarze, jednym słowem ludność wykonująca prace na rzecz pańskiego dworu i poddana jego jurysdykcji. Spiskie Podgrodzie powstało z końcem XI stulecia, ale już w połowie XIII wieku mówiło się o nim jako o miejscowości niezależnej od zamku, należącej do Związku Spiskich Sasów.

Ośrodek rozwijał się szybko. W XIV wieku uzyskał prawa miejskie i zasłynął ze znakomitych cechów rzemieślniczych, zwłaszcza sukienników, rzeźników i szewców. Szybko uzyskał prawa do organizacji targów, które odbywały się regularnie aż do XX wieku. Co ciekawe, w latach 1412 – 1769 Podgrodzie weszło w skład polskiego zastawu i było administrowane przez polskie starostwo spiskie.

W 1894 roku do Spiskiego Podgrodzia doprowadzono kolej, jednak była to tylko linia boczna. W rezultacie przemysł nie rozwinął się w tym rejonie, a miasteczko stopniowo traciło na znaczeniu. Obecnie znajduje się w cieniu Spiskiego Zamku i odwiedzane jest przy okazji wizyty w słynnej warowni.

 

JAK DOJECHAĆ?

Zamek Spiski znajduje się 100 km od Zakopanego, 40 km od Popradu. Około 60-90 minut jazdy samochodem oddziela turystów wypoczywających w Tatrach od perły Spiszu.

1. AUTEM

Do wyboru mamy dwie opcje:

• Zaparkować w Spiskim Podgrodziu. Duży parking znajduje się pomiędzy starówką a zamkiem, niestety jest płatny – 3 euro za dzień.
• Polecam inne rozwiązanie. Jadąc od strony Popradu i Lewoczy (droga nr 18) należy minąć Spiskie Podgrodzie i zaraz za miejscowością skręcić w prawo (drogowskaz na Spišský hrad). Po chwili docieramy pod zamkowe mury, gdzie znajduje się spory i bezpłatny parking. Spacer do centrum miasteczka zajmie kilkanaście minut.

2. AUTOBUSEM

Najpierw trzeba dostać się do Popradu:

• W sezonie najlepiej skorzystać z linii autokarowej Strama (www.strama.eu), bilet na trasie Zakopane-Poprad kosztuje 22 zł (5,5 euro), a podróż trwa 2 godziny.
• Poza sezonem pozostaje dostać się na Łysą Polanę (busem kursującym na Palenicę Białczańską/Morskie Oko za 10 zł), tam złapać słowacki autobus do Popradu.
• Z Popradu autobusy SAD (odpowiednik naszego PKS) kursują do Spiskiego Podgrodzia z przesiadką w Lewoczy. Zdarzają się też kursy bezpośrednie, choć rzadko. Podróż trwa godzinę i kosztuje ok. 2,5 euro (stan na 11.2015). Wyszukiwarka kursów znajduje się na stronie: http://cp.atlas.sk/vlakbus/spojenie/

 

ZWIEDZANIE

Podgrodzie to malutka mieścina, w której zabytki skoncentrowane są na małej przestrzeni. Leniwy spacerek wokół atrakcji zajmie ok. 3 godzin. My zaparkowaliśmy autko na darmowym parkingu przy zamku, więc na początek czeka nas ok. 15-minutowy spacerek do centrum miasteczka. I dobrze. Widoczki po drodze są smakowite. Szybko schodzimy ze stromego wzgórza, mijamy spory płatny parking i wbijamy się w ulicę Štefánikovą, która w ciągu kilku chwil doprowadzi nas na ryneczek. Zanim tam dotrzemy, mijamy synagogę zbudowaną w 1905 roku w stylu mauretańskim, mieszczącą obecnie salę wystawowo-koncertową.

Rynek jest niewielki acz miły dla oka. Na próżno szukać tam monumentalnych budowli czy światowej sławy zabytków. Nie-e. Na jego urok składają się niewielkie mieszczańskie i rzemieślnicze domy (te najstarsze pochodzą z XIV-XV wieku), otoczone przez białe kościelne wieże. Nad całym obrazkiem górują efektowne ruiny zamku i to one podkradają całe zainteresowanie.

 

SPISKA KAPITUŁA

Na wschodnim stoku Martinskiego Kopca, górującego nad Spiskim Podgrodziem, leży warowne miasteczko kościelne Spiska Kapituła (Spišská Kapitula). Niegdyś osobna osada pod rządami kościoła, od 1948 roku we wspólnej administracji z Podgrodziem.

Miejscowość powstała prawdopodobnie już w XI wieku, w okolicach kilku sakralnych obiektów. Z czasem powstawały kolejne zabudowania, które otoczono murem obronnym oraz solidnymi fortyfikacjami. Kapituła stała się ważnym ośrodkiem religijnym i siedzibą spiskiego opactwa, a w końcu biskupa spiskiego. To właśnie tu wysoko postawieni dostojnicy kościelni zarządzali Kościołem – nie tylko na Spiszu, ale i w całej Słowacji.

Najważniejszym i najcenniejszym obiektem miasteczka, jest XIII-wieczna katedra św. Martina z dwoma charakterystycznymi romańskimi wieżami. We wnętrzu świątyni warto zwrócić uwagę na gotyckie ołtarze, średniowieczny fresk przedstawiający koronację Karola Roberta Andegaweńskiego na króla Węgier (na północnej ścianie nawy) oraz XIII-wieczny romański posąg białego lwa (przy południowym wejściu)  – tzw. Leo Albus to najstarsza znana romańska rzeźba na Słowacji. W katedrze znajduje się również kaplica grobowa rodziny Zápolyów, o których wspominałam we wpisie dotyczącym  Spiskiego Zamku.

Wstęp do katedry św. Marcina kosztuje 2 euro (ulgowy 1 euro). W sezonie (od maja do października) otwarta jest w godzinach 10.00-16.00, poza sezonem w godzinach 11.00-15.00 od wtorku do piątku.

Spiska Kapituła to nie tylko późnoromańska katedra. W miasteczku zachowały się gotyckie, renesansowe i barokowe kanonie, czyli domy mieszkalne przeznaczone dla kanoników kapituły. Oprócz tego jest jeszcze późnorenesansowy pałac biskupów z 1652 z barokowym wystrojem, wieża zegarowa z 1739 r. oraz budynek seminarium, zbudowany w miejscu dawnej gotyckiej gospody.

 

SPISKA JEROZOLIMA

Na wzgórzu w sąsiedztwie Kapituły Spiskiej (wystarczy wyjść Górną Bramą i przedostać się na drugą stronę ulicy) został wybudowany zespół kaplic i kapliczek. Głównym założeniem projektu było takie rozstawienie poszczególnych elementów, by odzwierciedlały w skali 1:1 położenie świętych miejsc w Jerozolimie związanych z cierpieniem i śmiercią Jezusa. Przykładowo, Kaplica Św. Krzyża reprezentuje Golgotę, a konstrukcje z kilku małych kapliczek symbolizują mury Jerozolimy. Spiska Jerozolima jest najstarszą zachowaną Kalwarią na Słowacji.

Do budowy kompleksu przyczynili się Jezuici ze Spiskiej Kapituły, którzy chcieli przybliżyć Jerozolimę pielgrzymom w trudnych czasach wojny, kiedy to Imperium Osmańskie nie pozwalało podróżować do Ziemi Świętej.

 

MOJE WRAŻENIA

Co tu dużo gadać. Przewijające się na horyzoncie ruiny Spiskiego Zamku są najbardziej intrygującym elementem w podgrodzkim krajobrazie. Bez nich miasteczko byłoby jednym z wielu na Słowacji. Zabytkowym i z bogatą historią, owszem, ale jednak nie wyróżniające się niczym wystrzałowym. Aczkolwiek planując wycieczkę na zamek, grzechem byłoby pominąć spacer po jego dawnych włościach.

Natomiast spacer po Spiskiej Kapitule oraz Spiskiej Jerozolimie okazał się pozytywnie zaskakującym i miłym akcentem. Kościelne siedliska często cechują się majestatycznymi i bogato zdobionymi budowlami, gdzie pompatyczny nastrój aż kipi. Tu jest całkiem inaczej. Katedra jest stosunkowo skromna i być może brak przepychu jest powodem, że tylko część turystów odwiedzających zamek decyduje się na zwiedzanie Spiskiego Watykanu. Dzięki temu panuje tu spokój, co znakomicie koreluje z nienadętą atmosferą. Wizyta w Spiskiej Jerozolimie przyniesie niezłe widoki na okolicę.

Z turystycznym pozdrowieniem 🙂

Madzia / Wieczna Tułaczka 

***

Atrakcje w okolicy:

LEWOCZA ZAMEK SPISKI SŁOWACKI RAJ JASKINIA LODOWA NOWA LEŚNA I STARY SMOKOWIEC

   

***

Tu też jest fajnie:

Facebook    Instagram