Górska wycieczka bez mapy jest jak wizyta w toalecie bez rolki papieru – do dupy. 😉 Można nie zabrać grzebienia (co często mi się zdarza) i łazić po szlakach z rozwianym nieeleganckim włosiem, można zapomnieć rękawiczek i w akcie desperacji ogrzewać dłonie skarpetami (to na Pilsku), można nie spakować plastrów i wytrwale wyczekiwać końca wycieczki, skrupulatnie odliczając bolesne kroki (to chyba każdy). Różnych pierdół można nie zabrać, ale mapę trzeba.

Raz jeden tego nie zrobiłam. Całkiem niedawno zresztą. Styczeń 2016, pierwszy zimowy beskidzko-pieniński wypad ever. Otóż jak na złość nie mogłam znaleźć porządnej mapy Beskidu Sądeckiego w swojej miejscowości, zatem machnęłam na nią ręką. Kupi się na miejscu – myślę. A potem cała noc w autobusie, wczesnym świtem przesiadka w Krakowie, kolejna już o ludzkiej godzinie w Nowym Sączu, ale w pobliskim sklepie akurat mapy nie było, a szukać innego już mi się nie chciało. I tak oto stanęłam w Jazowsku tylko z tym co miałam we łbie. Bez małej aferki po drodze się nie obyło (doczytacie w relacji), głównie brak snu poczynił spustoszenie pod kopułką, ale niesmak z powodu braku mapy tak czy siak pozostał. Never again – poprzysięgłam sobie.

Może w tym momencie tekstu pojawią się jakieś nieśmiałe głosiki pytające, a czemuż to nie wgrałam sobie jakiejś mapy tudzież apki na telefon. Ano prowadzenie bloga może wywoływać wrażenie, iż jestem pro-internetowa, a już na pewno gadżeciarska i zaprzyjaźniona z nowymi technologiami. Otóż nic bardziej mylnego. Jakaś taka analogowa jestem, a już w kategorii „map i przewodników” wręcz konserwatywna. Jestem zdania, że bateria w smartfonie Prawem Murphy’ego zawsze padnie w najbardziej niesprzyjającym momencie, zasięgi to zazwyczaj są za siedmioma górami, za siedmioma lasami, no i tak już mam, że telefony lubią wymykać mi się z rąk i robić sobie ała (żeby to raz…), a czasami udaje mi się je zalać (to na Furkocie) i przywrócić do życia dopiero po kilku dniach. A już dokumentnie denerwuje mnie ekranik i konieczność przeglądania tylko małego wycinka z całości. Wolę mieć tradycyjną mapę w plecaku. Backup jak w szwajcarskim banku.

Pewnie kiedyś zamontuję sobie jakąś aplikację i wgram mapy, choćby z ciekawości, jak taki analog jak ja przetrwa wspierany przez technologię. Nie omieszkam opisać na blogu wyników eksperymentu. Póki co przyjaźnię się ze zwykłymi mapami i jest mi z tym dobrze.

Jeszcze niedawno wydawać się mogło, że pozycja tradycyjnych map turystycznych jest zagrożona przez rozwój map elektronicznych i systemów GPS. Lata mijają, a tradycyjne mapy nie znikają ze sklepowych półek, tak samo jak magazyny czy książki. Może i elektroniczny rynek rośnie w siłę, może i zgarnął część konsumentów, jednak zwykła mapa była, jest i jeszcze długie lata będzie podstawowym narzędziem orientacyjnym w rękach turystów.

 

Wszystko ładnie, pięknie, ale map na rynku jest zatrzęsienie i szybko nasuwa się pytanie, jak wybrać najlepszy egzemplarz? Tu na scenę wkraczam ja i skromnie podpowiem, które aspekty czynią mapę lepszą od innych oraz na co zwrócić uwagę przy zakupie mapy. Na dokładkę pokażę moje zaufane wydawnictwa i ulubione mapy, a na deser urządzimy sobie konkurs. Po kolei.

 

CO WYRÓŻNIA DOBRĄ MAPĘ?

1. SKALA

Na wstępie zwracam uwagę na skalę – im większa, tym mapa będzie lepsza, bo bardziej szczegółowa. W tej chwili standardem są mapy w skali 1:50 000, choć osobiście preferuję i zawsze szukam tych w skali 1:30 000, 1:25 000 bądź 1:20 000.

2. CIENIOWANIE

Dobre cieniowanie to podstawa. Dobre cieniowanie to takie, kiedy na pierwszy rzut oka i bez zastanowienia odróżnisz las od polany, polanę od skał, a skały od obszaru zabudowanego. Spaprane cieniowanie sprawi, że wszystko zleje się w jedną wielką, nieczytelną kupę. Zwróć również uwagę na intensywność kolorów – zbyt duże nasycenie barw także pogorszy czytelność

3. SIATKA SZLAKÓW

Kiedy mamy ogarniętą już skalę i cieniowanie, warto poświęcić chwilkę kwestii oznaczenia szlaków. Tu znów kłania się kolorystyka, bo niestety siatka szlaków często znika w natłoku intensywnych barw. Lepiej, gdy kolory oznaczające konkretne obszary były stonowane, wręcz wypłowiałe, wtedy szlakowe znaczki jarzą się jak czołówki w Jaskini Mylnej.

Szczegółowe mapy oferują nie tylko piesze szlaki turystyczne, ale też szlaki rowerowe, narciarskie, konne czy ścieżki dydaktyczne. To wbrew pozorom przydatna rzecz, na przykład, kiedy człowiek idąc beskidzkim lasem nagle orientuje się, że podąża trasą rowerową (to pomiędzy Beskidem Sądeckim a Pieninami) i nie umie odpowiedzieć na pytanie, gdzie zapodział się szlak turystyczny. Lepsza orientacja w terenie, alternatywne warianty na pokonanie danego rejonu no i gdyby kogoś naszło na biegówki to nie musi kupować nowej, dedykowanej mapy.

4. CZASY PRZEJŚĆ

Obecnie to standard, choć mam jeszcze w kolekcji archiwalne egzemplarze, które nie uwzględniają czasów przejść. Mimo, że czasy są uśrednione, czasem przekombinowane w jedną bądź drugą stronę, trza do nich dodać przerwy na kontemplację, odpoczynek i foto-sesje oraz wziąć poprawkę na panujące warunki, to jednak znakomicie dają pojęcie o trasie i stanowią podstawę planowania wędrówki. Jeśli w odległej galaktyce spotkasz jeszcze mapę bez czasów przejść to unikaj jak zarazy.

5. TWORZYWO

Biorąc pod uwagę materiał, z jakiego zostały wykonane mapy, możemy rozróżnić cztery główne typy:

• • Mapy papierowe – Przede wszystkim są tanie (ich ceny zaczynają się od kilku złotych) i lekkie. Niestety papierowe arkusze są podatne na uszkodzenia. Wystarczy je kilka razy złożyć i rozłożyć, by w zgięciach zrobiły się przetarcia, a deszcz czy wiatr są w stanie zniszczyć mapę doszczętnie. Na szczęście jest na to sposób – domowe laminowanie. Wystarczy zakupić szeroką, przeźroczystą taśmę i dokładnie obkleić arkusz. Taka impregnacja działa! Stosuję ją często, bo moje ulubione wydawnictwa nie zawsze oferują laminowanie fabryczne.

 

• • Mapy foliowane – Dzięki foliowej powłoce ochronnej są znacznie trwalsze od map papierowych. Może nie użyłabym ich zimą zamiast jabłuszka, ale nie straszne im wielokrotne składanie oraz podłe warunki atmosferyczne. Zazwyczaj kosztują kilkanaście złotych. Mój faworyt ze względu na trwałość, stosunkowo niską wagę oraz korzystną cenę.

 

• • Mapy syntetyczne – Jeszcze w łapach nie miałam, ale wiem, że już drukuje się mapy na ultraodpornym materiale syntetycznym. Ponoć taki wynalazek może służyć zimą jako jabłuszko, a latem jako płachta przeciwdeszczowa. Kosztuje kilkanaście złotych.

 

• Mapy laminowane – Są estetyczne, trwałe, odporne na wszelkie warunki. Jeśli tylko laminat mapy nie ulegnie uszkodzeniu, co czasem ma miejsce (w moim egzemplarzu laminat odkleja się w rogu), mapę taką można użytkować latami. Wady? Też się znajdą. Przede wszystkim wysoka cena, nawet 3-krotnie przewyższająca papierowy odpowiednik. Laminowane mapy są dość ciężkie i grube, i o ile łatwo składają się do stanu pierwotnego, o tyle ciężko złożyć mapę tak, aby wyeksponować interesujący nas fragment.

6. CZAS WYDANIA

Tu sprawa jest jasna. Im nowsze wydawnictwo, tym większa szansa, że dana mapa jest aktualna, a ewentualne błędy z ubiegłych lat skorygowane. Chyba, że chcesz trafić do schroniska, które już nie funkcjonuje, albo lubisz pomijać nowe szlaki prowadzące do wystrzałowych punktów widokowych.

 

7. WYDAWNICTWO

Czasy, kiedy można było dostać tylko mapę Polskiego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych (mam ich cały karton!) już dawno za nami. Teraz rynek górskich map jest na tyle konkurencyjny, że można dostać kręćka. Z początku kupowałam arkusze jak popadnie, byle były, lecz szybko przekonałam się, że mapa mapie nierówna i warto inwestować w te najlepsze. Tym wydawnictwom ufam:

• Agencja Wydawnicza WiT – Uwielbiam, od kiedy wpadła mi w łapy ichniejsza mapa Gorców 2 w 1, moim zdaniem najlepsza na rynku, zresztą wielokrotnie nagradzana. Witowskie mapy słyną z dokładności, są bardzo szczegółowe (to lubię) i powstają we współpracy z przewodnikami oraz ratownikami górskimi. Dodatkowym atutem są rewersy, na których najczęściej znajduje się mapa okolic, plany miast, opisane panoramy ze szczytów czy opisy najciekawszych atrakcji. Wielki plus należy się za tzw. stronę alarmową, na której znajdują się telefony oraz adresy do służb ratunkowych oraz organizacji turystycznych w regionie.

• Wydawnictwo Kartograficzne Compass – Tam gdzie macki WiT jeszcze nie sięgają polecam produkty Compass. Ich mapy obejmują praktycznie obszar całej Polski i można zakupić je również w wersji elektronicznej. Mapy są stonowane, czytelne i dokładne. Plus za podawanie różnicy wzniesień na poszczególnych odcinkach. Funkcjonują głównie w wersji papierowej, więc trzeba nastawić się na domową laminację.

• VKU Harmanec – Jako że często uderzamy w słowackie góry, to pozwolę sobie polecić wydawnictwo naszych południowych sąsiadów. Mapy Harmanec są szczegółowe, przejrzyste i obejmują obszar całej Słowacji. Polecam. Najkorzystniej zakupić je na miejscu (cena oscyluje wokół kwoty 4 euro), można na nie trafić także w polskich księgarniach specjalizujących się tematyką podróżniczą czy górską.

Oczywiście mam w domu mapy innych wydawnictw. Produkty sygnowane przez Sygnaturę, Express Map, Plan, Daunpol czy Eko-Graf nie są mi obce – niektóre nadal w użyciu, inne służą jako pamiątki, z czasów, kiedy nie przykładałam wagi do jakości i po prostu kupowałam pierwszą lepszą mapę z brzegu.

ULUBIONE MAPY TATR

Jak wiecie, najczęściej i najchętniej jeżdżę w Tatry. Przez lata byłam zwyczajną turystką, grzecznie poruszającą się tylko w obrębie szlaków znakowanych, więc mapa wydawnictwa Eko-Grafu, później Express Map zupełnie mi wystarczały. Do czasu aż założyłam bloga i zaczęłam bawić się w topo-rozkminki. Nagle odkryłam, że mapy nie są wystarczająco szczegółowe na moje potrzeby, co też dało się we znaki podczas eksploracji poza wytyczonymi szlakami. Jeszcze przez jakiś czas ratowałam się wersją online Sygnatury, ale to nadal nie było to czego szukałam. Przy okazji planowania styczniowej wycieczki na Turbacz przypomniałam sobie o Agencji Wydawniczej WiT – skoro mapa Gorców jest rewelacyjna, to może i Tatry mają ogarnięte? Okazało się, że i owszem. Uff! W końcu dorwałam mapę Tatr spełniającą moje oczekiwania:

• • osobny arkusz na Tatry Zachodnie i Wysokie (foliowane);

 

• • skala 1:25 000;

 

• • wydanie z 2015 roku, a zatem aktualne;

 

• • bogate nazewnictwo – wreszcie mam dokładnie opisaną mapę, nie tylko w obszarach udostępnionych turystycznie; 😉

 

• • ukształtowanie terenu jest naprawdę dobrze odwzorowane, to ma dla mnie KOLOSALNE znaczenie podczas pozaszlakowych wycieczek;

 

• • zachodnia część Tatr nie jest brutalnie ucięta gdzieś w okolicy Białej Przełęczy (jak ma to miejsce u większości konkurentów) lecz sięga Doliny Kwaczańskiej, dzięki czemu dostajemy w pakiecie całkowity przebieg drogi jezdnej otaczającej Tatry;

 

• • komplet kosztuje 19 zł;

 

• doczepić się mogę jedynie do zbyt intensywnego nasycenia barw, które może wynikać z faktu foliowania (zauważyłam, że foliowane mapy mają intensywniejsze kolory niż ich papierowe odpowiedniki, dotyczy to wszystkich wydawnictw, na które się nadziałam).

Udanym (również nagradzanym) rozwiązaniem jest mapa Tatr Polskich 3 w 1. Z początku myślałam, że po co to komu, przekombinowane toto, a złapałam się na tym, że na ostatnim majowym wyjeździe zaskakująco chętnie sięgałam do plecaka po to właśnie wydawnictwo. Już wyjaśniam w czym myk. Otóż mapa polskiej części Tatr w skali 1:20 000 została podzielona na 3 części: rejon Doliny Kościeliskiej i Chochołowskiej, rejon Giewontu i Czerwonych Wierchów oraz rejon Polskich Tatr Wysokich. W rezultacie dostajemy 3 bardzo szczegółowe i ekstremalnie czytelne arkusze przy stosunkowo małej powierzchni. A wiadomo, że im mniej składania i rozkładania płachty, tym wygodniej. Szlaki odwzorowane są wręcz wzorcowo, nie brakuje informacji o terminach ich zamknięcia, zaznaczono też miejsca występowania sztucznych ułatwień. Na rewersach znajduje się informator turystyczny oraz liczne bonusy. Mapy są papierowe, ale schowane w foliowym mapniku. Cena? Śmieszne 10 zł. Tylko czekać na wariant części słowackiej.

Ciekawym tworem WiT-u jest mapa przestrzenna Tatr. Cztery foliowane arkusiki przedstawiają siatkę szlaków w nietypowej formie. Tylko najważniejsze miejsca są wyszczególnione, a przebieg ścieżek jest schematyczny, co czyni ten produkt raczej dodatkiem niż samodzielną mapą, jednakże trójwymiarowe zorientowanie plus opisane panoramy i krótka charakterystyka danego rejonu sprawiają, że jest to bardzo atrakcyjny bonus – przydatny podczas rodzinnych wycieczek. Wydaje mi się, że przestrzenne mapki mogą bardzo zainteresować młodsze pokolenie tatromaniaków.

 

JAKA MAPA TURYSTYCZNA BĘDZIE ZATEM NAJLEPSZA?

Ostatecznego wyboru każdy musi dokonać sam. W oparciu w własne preferencje, doświadczenia, być może z pomocą wymienionych wyżej wskazówek i za dobrą radą cioci Madzi. Wiecie już jakim mapom ufam ja, chętnie poczytam w komentarzach o Waszych ulubieńcach albo patentach przy wyborze tudzież użytkowaniu mapy. Wszelkie wskazówki mile widziane!

Górskie pozdro,

Madzia / Wieczna Tułaczka

***

Tu też się dzieje:

Facebook    Instagram