Morskie Oko… Najgorętszy, a zarazem najbardziej oklepany punkt na górskiej mapie Polski. Można nie kojarzyć Czerwonego Stawu, ale o istnieniu Morskiego Oka wie każdy. Nawet słabo rozgarnięty pan Włodek ze Stryjkowa na Warmii. Może nie bez wahania zlokalizowałby jezioro na mapie, może nie do końca wiedziałby jak się tam dostać, ale pan Włodek wie, że Morskie Oko istnieje, ba zdaje się, że nawet cioteczny kuzyn ze strony matki dotarł tam zeszłego lata, więc pan Włodek wie z pierwszej ręki, że tam pięknie. Wiesz i Ty.

Kiedyś uroki Morskiego Oka znane były nielicznym wybrańcom, ale nie oszukujmy się, to było dawno i nieprawda. Wici o niezwykłości tego miejsca rozchodziły się jak cholera w średniowieczu, tworząc w końcu coś na kształt górskiej mekki dla wszystkich Polaków, bez względu na stopień wtajemniczenia w turystyce kwalifikowanej.

Kariera Morskiego Oka ruszyła z miejsca jeszcze w czasie zaborów, potwierdzając swoją popularność obecnością w bogato ilustrowanym albumie, ukazującym najpiękniejsze zakątki Austro-Węgier („Sto obrazów natury ze ziem ojczystych”, Wiedeń 1865). Reklama poszła w świat, spodziewano się, iż do boju ruszą kolejne rzesze ludzi łaknących obejrzeć krajoznawcze cudo, zatem nie dziwne, że powstałe w 1873 roku Towarzystwo Tatrzańskie obrało sobie za punkt honoru ułatwienie dostępu do Morskiego Oka.

Bo wyobraźcie sobie, że asfalt nie leży tam od zawsze. Dawno, dawno temu, wycieczka nad Morskie Oko była wręcz katorżnicza, dla mniej wprawnych w bojach zakrawająca o wyrypę życia! Pod nóżkami walały się głazy tudzież powalone drzewa, a Roztoka zalewała trakt. Panie w sukniach i panowie w trzewikach niechętnie pokonywali drogę o własnych siłach, a przejażdżka powozem w takich warunkach była prawdziwym utrapieniem. Trzeba było koniecznie coś z tym uczynić.

No to pousuwano zawadzające głazy, odwrócono bieg Roztoki za pomocą tam, powycinano drzewa, tak aby w 1902 roku oddać do użytku „brand new” szutrówkę. Było prawie elegancko, bo wozy konne mogły dojeżdżać aż pod samo schronisko przy Morskim Oku. Prawie. Każda większa ulewa – wszak tych pod Tatrami dostatek – powodowała ogromne zniszczenia, które wciąż trzeba było naprawiać. Panie! Toż te remonty nie miały końca i generowały koszty przekraczające skromny budżet TT. Trzeba było wykombinować coś trwalszego, coś co przez lata udźwignie ciężar powozów, wzmożonego ruchu, coś co przetrwa deszcze i wiosenne roztopy. I tak oto powstał asfalt na drodze do Morskiego Oka. Przeraźliwie długaśna blizna na obliczu Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Cóż zrobić, asfalt ułatwia masowe pielgrzymki ludu do serca tatrzańskiego świata, wypaczając istotę turystyki górskiej. Bo jak tu inaczej skatalogować wycieczkę nad Morskie Oko, która bardziej przypomina podmiejski spacer, tyle że z mega widokiem na końcu? Ale któż by się przejmował jakością wędrówki, skoro masowe pielgrzymki są równoznaczne z niezłym hajsem. Cieszą się busiarze, parkingowi, koniarze, właściciele sklepików i barów w Palenicy oraz na Włosienicy, na ucieszonych dzierżawcach schroniska kończąc. Przemiał ludzi jest olbrzymi, to i biznes kręci się w zawrotnym tempie.

Obraz rzeźni pomału wyłania się na horyzoncie, ale gwoli ścisłości i dla rozwiania wszelkich wątpliwości wypunktuję główne czynniki tworzące tatrzańskie piekiełko.

 

PO PIERWSZE: ASFALTÓWKA

Już wiemy skąd się wzięła, teraz czas powiedzieć wprost, czemu jest do dupy. Po to bierzesz urlop, uciekasz z miasta, żeby łazić po betonie? Po to jedziesz w góry, żeby nieustannie uskakiwać przed licznymi wozami i autami? Poza tym klepanie asfaltu bardziej obciąża nóżki niż spacerek po naturalnym podłożu.

 

PO DRUGIE: DZIKIE TŁUMY

Piękne i łatwo dostępne Morskie Oko stało się epicentrum ruchu turystycznego w Tatrzańskim Parku Narodowym. Ponad 30% odwiedzających Tatry obiera na celownik jezioro u stóp Mięguszowieckich Szczytów. 1/3 z trzech milionów, bo średnio tyle turystów rocznie przekracza bramki TPN. Oczywiście najcięższe oblężenie przypada na okres wakacyjny, a dokładnie na sierpień. Wtedy granice Parku w Palenicy Białczańskiej przekracza średnio 5,5 tys. osób dziennie (w weekendy jeszcze więcej), z czego ok. 70 % wkracza w godzinach od 10.00-13.00 i jak wynika z danych, większość ląduje nad Morskim Okiem. Stosunkowo niewielki odsetek turystów wybiera szlak Doliną Roztoki do Doliny Pięciu Stawów. Jaki z tego morał? W miarę możliwości unikamy wakacji, weekendów, a już na pewno godzin południowych. Wierz mi, wcześnie rano lub pod wieczór nad Morskim Okiem można szukać spokoju i wysokogórskiego klimatu. W ciągu dnia to miejsce pęka w szwach.

 

PO TRZECIE: HAŁAS

Dam sobie ręce poucinać, że ilość decybeli przebija wszystkie normy na stadionie żużlowym. Zgiełk jest niesamowity, podobnie jak zasłyszane od ludu historie. Nie można wypocząć w takim hałasie, no nie można.

 

PO CZWARTE: BURACTWO

Dzikie tłumy niosą ze sobą jednostki absolutnie nieprzystosowane do przebywania w środowisku górskim, pozbawione wrażliwości, ogłady, poszanowania dla przyrody. Niestety normą na szlaku dojściowym i nad samym Morskiem Okiem jest:

• Darcie japy

Jarmarczna atmosfera jest na porządku dziennym. Po co powiedzieć coś spokojnie do towarzysza, skoro można to wykrzyczeć i zyskać znacznie poważniejszy zasięg?

– Jaaaaaaadźkaaaaaa! Ale tu pięknie, nie? Jutro wjedziemy kolejką na Giewont. Teeeeeż będzie faaaaajnie.

– Miruś! Miiiiruś! No podejdź tu do cholery i zrób mi w końcu zdjęcie z tym Michem!

Do tego trzeba oczywiście dodać piskliwe i regularnie rozbrzmiewające i niekontrolowane krzyki dzieci. I tylko wprawne ucho będzie w stanie wyłowić z tej kakofonii ewentualne wołanie o pomoc… Że już nie wspomnę, że darcie japy zapewne płoszy zwierzęta i jest dla nich stresujące.

• Śmiecenie

To normalne, że pusta butelka po wodzie waży o tonę więcej niż pełna, a schowanie papierka po batoniku do siatki odbiera wszystkie dopiero co pochłonięte kalorie. Śmiecia najlepiej jebnąć pod siebie albo w przypływie ułańskiej fantazji rzucić w pobliskie krzaki. Po zmroku małe misie zrobią sobie z nich zabawki.

• Śmiecenie dla zaawansowanych w myśl zasady: co z oczu to z serca

Puszki po piwie i folia po kanapkach poupychane w skalnych szczelinach i pochowane pod głazami nie są śmieciami, bo ich nie widać. Amba fatima było i ni ma.

• Dobroduszne dokarmianie zwierząt

Jasiu zjedz bułeczkę! Mamo, już nie mogę… No dobrze, to wrzuć do wody, niech sobie zjedzą kaczuszki albo rybki. Albo nie, zostawimy na kamieniu dla misia, żeby nie musiał się martwić co na kolację.

• Kręcenie biby

Eee Franek, słyszałeś ten nowy zajebisty kawałek Dj’a Marco? Nie? To zara ci puszcze…

Nowy zajebisty kawałek Dj’a Marco znają już wszystkie osoby przebywające tego dnia nad Morskim Okiem i świstaki zamieszkujące Dolinkę za Mnichem.

• Pijaństwo

Ja rozumiem kieliszeczek dla smaku, ale jak ktoś ma na czole napisane „Wyżłopić jeszcze jedno piwo, czy już teraz przewrócić się na pysk?” to moim zdaniem przegina.

• Palenie

Jestem niepaląca, chronicznie nie znoszę zapachu dymu tytoniowego i doprawdy nie życzę sobie go wąchać. Jeśli palisz Twoja sprawa, ale rób to tak, żeby innych w Twoim otoczeniu nie zmuszać do biernego palenia. Nie każdy chce być truty nikotyną. Wystarczy odejść na bok, zapalić i zabrać peta. Tylko tyle i aż tyle.

• Awanturnictwo

Gdzie kłębowisko ludzi, tam kolejki, zniecierpliwienie, nerwy, a nawet agresja. Nietrudno potrącić kogoś (oczywiście zupełnie niechcący) łokciem w ogonku po piwko i afera gotowa. Całkiem niedawno doszło nawet do mordobicia na Palenicy. Powód? Walka o wolne miejsce w fasiągu.

• Kąpiele SPA

Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, kto nigdy nie zamoczył nóżki-smródki w potoku tudzież tatrzańskim stawie. Ale nie godzi się brodzić w Morskim Oku niczym Sylvia w fontannie di Trevi w filmie „La Dolce Vita” Felliniego. Widziałam taką gwiazdę na własne oczy. Dla niewtajemniczonych: ze względu na ochronę przyrody obowiązuje zakaz kąpieli w tatrzańskich stawach. Także tego, nie ma potrzeby zabierać strojów i ręczników kąpielowych.

• Wrzucanie monet do wody

Na litość boską, Morskie Oko to naprawdę nie fontanna di Trevi, żeby rzucać do niego groszaki przez lewe ramię. Tylko czekać, aż ludziska zaczną przypinać kłódki do łańcuchów…

• Korzystanie z outdoorowego kibelka

Niektórzy chyba mylnie rozumieją zew natury, skoro masowo wypróżniają się wokół całego jeziora. Zużyte chusteczki są kiepskim elementem krajobrazu, a przecież tuż obok są aż 2 schroniska, co fascynujące, oba wyposażone w toalety. Teraz uwaga – można z nich korzystać. Przy asfaltówce i w Palenicy znajdują się „tojtoje”, może niezbyt pachnące i eleganckie, ale niezbędne przy tej ilości ludzi.

 

PO PIĄTE: NIECHLUBNE FASIĄGI

Ciągną konie po betonie… Niech sobie górale mówią, że tym koniom ciężko nie jest, ja tam w ich oczach szczególnej radości i zadowolenia nie widzę. Może to mylne wrażenie, może przy zwózce drewna pracują znacznie ciężej? Ale, abstrahując od kondycji zwierząt i tak jestem zdania, że kto chce cieszyć się górską panoramą to niech na nią zapracuje. I nie wciskajcie mi tekstów w stylu „A co z osobami niepełnosprawnymi albo starszymi? Oni też mają prawo do oglądania Morskiego Oka”. Bacznie obserwuję fasiągi podczas każdej wędrówki w tym rejonie i niestety większość pasażerów to osoby w sile wieku. Może zbudujmy kolejkę na Rysy, Giewont, Świnicę i Wołowiec, żeby umożliwić niedołężnym lecz żądnym przygód staruszkom podziwianie wysokogórskich panoram? No bez jaj. Góry to nie Krupówki – czy to się podoba czy nie – wymagają kondycji, siły, w wyższych partiach pewnych umiejętności, a kto tego nie ma, musi obejść się smakiem. Life is brutal.

Z drugiej strony, skoro już wyposażono Dolinę Rybiego Potoku w drogę (prędzej słońce spadnie z nieba niż zedrą ten asfalt), a hajs z turystów musi się zgadzać, to można by pomyśleć o jakimś alternatywnym i mniej kontrowersyjnym transporcie albo wprowadzeniu zaprzęgów hybrydowych. To ostatnie rozwiązanie jest z powodzeniem stosowane choćby na włoskiej ziemi. Zaprzęg z elektrycznym wspomaganiem zmniejszyłby obciążenie konia ciągnącego fasiąg pod górę. Silnik w wozie, koniom lżej…

Cokolwiek nie wymyślą, tradycja żwawego uskakiwania przed nadjeżdżającym pojazdem pozostanie jedną z głównych atrakcji na 9-kilometrowej asfaltówce.

Morskie Oko to faktycznie miejsce warte odwiedzenia, lecz jego unikatowe walory krajoznawcze, łatwa dostępność, brak trudności oraz tradycja niezmiennie przyciągają monstrualne ilości ludzi, niekoniecznie o górskim zacięciu. Większość z nich nawet nie zdaje sobie sprawy, że stoi u stóp najbardziej honornych ścian w historii polskiego taternictwa. Tak oto powstał dziwaczny twór, swoisty tygiel turystyczny łączący dwa kontrastujące ze sobą światy: taternicki oraz turystyczny w najgorszym, piwno-klapkowym wydaniu.

Nie ma bardziej oklepanej wycieczki w Polsce, a jednak nadal większość ludzi podąża trasą nad Morskie Oko niczym owce na rzeź… Bo u celu czeka ich rzeźnia. Nic innego! Bo jak inaczej można nazwać rozwrzeszczane i rozbeczane dzieciaki. Jak inaczej nazwać nastolatki z wiązankami na ustach, bynajmniej nie kwiatowymi. A jak nazwać skupisko ludzi, którzy lubują tłoczyć się na małej przestrzeni w sosie własnym? Zakropcie to jeszcze sporą ilością piwa, dodajcie aromat potu i petów, doprawcie szczyptą chamstwa i wreszcie przystrójcie danie śmieciami. Macie gotowy przepis na rzeźnię. Smacznego!

Ale ponad tym tłumem i zgiełkiem Mięgusze trwają niewzruszenie, tworząc jedną z najbardziej zjawiskowych scenerii w całych Tatrach. I to Wam pokażę w następnym wpisie. Nie zabiorę Was do rzeźni, ale do miejsca, które słusznie stało się wizytówką Polskich Tatr.

 

Uwielbiająca Morskie Oko po godzinach 😉

Madzia / Wieczna Tułaczka

 

***

 

Starczyło odwagi, by odwiedzić Morskie Oko?

MORSKIE OKO – opis szlaku