PRZEŁĘCZ KRZYŻNE Z HALI GĄSIENICOWEJ – opis szlaku

Krzyżne uchodzi za jeden z najpiękniejszych punktów widokowych w Tatrach. Choć panorama z przełęczy obejmuje około setkę szczytów, to na pierwszy plan wybija się niepowtarzalne ujęcie Doliny Pięciu Stawów.

Pod nazwą Krzyżne kryje się nie tylko przełęcz położna pomiędzy Doliną Pańszczycy a Doliną Roztoki, to również rozległa, trawiasto-kamienna płaśń ulokowana tuż ponad przełęczą. Owa rówień stanowi punkt zwornikowy, gdzie zbiegają się trzy granie: wschodnia grań Świnicy (wzdłuż której wytyczono Orlą Perć), grań Koszystej (z Waksmundzkim Wierchem) oraz grań Wołoszynów.

Na wypłaszczeniu ponad przełęczą istniał niewielki schron, użytkowany przez turystów do 1915 roku, po którym do dziś zostały jedynie fundamenty. Ksiądz Gadowski, jeden z budowniczych Orlej Perci, chciał w tym miejscu wybudować pojemny hotel, do którego miała dojeżdżać kolejka zębata! Całe szczęście ten fatalny projekt nie został zrealizowany. Wyobrażacie sobie wygodną kolejkę, wywożącą masy ludzi na Krzyżne i te nieświadome tłumy walące potem na Orlą? Zgroza.

Przez Krzyżne wiedzie żółty szlak, łączący schronisko na Hali Gąsienicowej ze schroniskiem w Dolinie Pięciu Stawów. Trasa nie jest szczególnie trudna – w większości szlak biegnie dobrze wytrasowanym i wygodnym chodnikiem, choć niektóre fragmenty są bardziej skaliste (po stronie Pańszczycy) bądź kruche i mocno zniszczone (po stronie Doliny Roztoki).

Na przełęczy znajduje się początek (tudzież koniec) czerwono znakowanej Orlej Perci, uważanej za najtrudniejszy znakowany szlak w Tatrach. O ile wejście na Krzyżne żółtym szlakiem jest stosunkowo łatwym celem, to dalsza droga granią jest już zarezerwowana wyłącznie dla osób obytych w mocno przepaścistym i wymagającym terenie.

.

_________________

Poniżej opis żółtego szlaku z Hali Gąsienicowej na Krzyżne, zawierający informacje praktyczne, opracowane panoramy oraz propozycje wycieczek. Natomiast opis żółtego szlaku na Krzyżne z Doliny Pięciu Stawów znajduje się w linku.

.

.

OPIS ŻÓŁTEGO SZLAKU NA KRZYŻNE Z MUROWAŃCA

.

TRASA: SCHRONISKO MUROWANIEC – DOLINA PAŃSZCZYCA – PRZEŁĘCZ KRZYŻNE

SZLAK: żółty

CZAS: 3 h (średni czas przejścia bez odpoczynków)

DYSTANS: 5,5 km

SUMA PRZEWYŻSZEŃ: 750 m

SUMA ZEJŚĆ: 140 m

TRUDNOŚCI: szlak stosunkowo łatwy; choć ostatni etap wiedzie skalnym i stromym zboczem; brak sztucznych ułatwień (łańcuchów czy klamer)

UWAGI: zaczynając wycieczkę w Kuźnicach cały szlak zajmie 5 h, będzie miał łącznie 10 km, a suma przewyższeń wyniesie 1300 m

.

.

DOJŚCIE DO MUROWAŃCA NA HALI GĄSIENICOWEJ

• szlak żółty bądź niebieski
• 1 h 15 min

Żółty szlak na Krzyżne zaczyna się przy schronisku Murowaniec na Hali Gąsienicowej. Kto nie śpi w schronisku, ten musi do punktu startowego jakoś dotrzeć, a najwygodniejszą opcją będą szlaki z Kuźnic: żółty przez Jaworzynkę bądź niebieski przez Boczań. Każdy z nich zajmuje średnio 2 h i pokonuje 550 m w pionie. Szczegóły we wpisie Szlaki na Halę Gąsienicową. Inną opcją jest wjazd kolejką na Kasprowy Wierch i zejście żółtym szlakiem do Murowańca, co zajmie godzinę z hakiem, o ile nie straci się kupy czasu w słynnej kolejce do kolejki.

.

ODCINEK SZLAKU OD MUROWAŃCA DO CZERWONEGO STAWU W DOLINIE PAŃSZCZYCY

• szlak żółty
• 1 h 15 min

Z Murowańca (1500 m) kierujemy się na szeroką drogę dojazdową, oznakowaną kolorem czarnym (łączy ona schronisko z Brzezinamy przy drodze Oswalda Balzera), lecz po krótkiej chwili odbijamy na prawo i wraz ze szlakiem żółtym oraz zielonym zagłębiamy się w Las Gąsienicowy, który stanowi znakomity przykład karpackiego boru świerkowego.

Po przekroczeniu Czarnego Potoku, który wypływa z Czarnego Stawu Gąsienicowego, docieramy do rozwidlenia szlaków: zielony kieruje się na Rówień Waksmundzką i przez Gęsią Szyję schodzi na Rusinową Polanę, natomiast nasz żółty szlak wznosi się na północno-zachodnie ramię, opadające z Żółtej Turni. Ponad kosówkami dobrze widać Halę Gąsienicową, Kasprowy Wierch oraz ciekawą sylwetkę Kościelca.

Następnie ścieżka przecina Żółty Żleb (na mapach widnieje jako Pańszczycki Żleb), którym spływa Żółty Potok. Podczas zejścia do strumienia trafiamy na niewielki próg skalny, nie nastręcza on jednak żadnych trudności. Dalej trawersujemy północne zbocza Żółtej Turni, zwane Dubrawiskami, po czym wznosimy się na kolejne ramię opadające ze szczytu – tym razem północne, znane pod nazwą Zadni Upłaz. Tutaj wreszcie odsłaniają się widoki na Dolinę Pańszczycy, potężny masyw Koszystej oraz Buczynowe Turnie.

Mijamy skrzyżowanie z czarnym szlakiem (to krótki łącznik do wspomnianego wcześniej zielonego szlaku, z którym rozstaliśmy się w Lesie Gąsienicowym) i schodzimy łagodnie w dół do Czerwonego Stawu.

Czerwony Staw Pańszczycki (1654 m) jest niewielkim zbiornikiem, zawdzięczającym swoją nazwę sinicy, która zabarwia „stawowe” głazy na kolor brunatnoczerwony. Jeziorko jest płytkie, więc w suchych okresach po prostu wysycha, przypominając raczej wielką kałużę aniżeli tatrzański staw. Znad stawu podziwiać można masyw Koszystej, grań na której wytyczono Orlą Perć oraz Żółtą Turnię.

.

ODCINEK SZLAKU OD CZERWONEGO STAWU W DOLINIE PAŃSZCZYCY NA KRZYŻNE

• szlak żółty
• 1 h 50 min

Przed nami całkiem przyjemny i mało forsowny fragment szlaku. Kamienny chodnik wspina się łagodnie ku wyższym partiom doliny, dając sposobność zaobserwowania szybko zmieniającej się scenerii: kosówki zanikają na rzecz porośniętego trawami rumowiska. Obchodzimy wyraźną bulę Wielkiej Kopki (1856 m) i wkraczamy w górną część Doliny Pańszczycy, która jest jednym wielkim kamiennym pustkowiem. Czy grasował tu Smaug, tego nie wiem, ale jedno jest pewne – ciemne, urwiste ściany Buczynowych Turni podbijają i tak już surowe oblicze doliny.

Szlak kieruje się na lewo i wspina ku dobrze widocznej przełęczy Krzyżne. Teraz nachylenie znacznie wzrasta, a im wyżej, tym ścieżka robi się mniej wyraźna, zatracając się w kruchym terenie. Generalnie podchodzimy zakosami po wielkim piarżysku opadającym z przełęczy, raz tylko dobijamy do skalnego żebra w masywie Koszystej. Pokonanie tych skałek nie jest szczególnie uciążliwe czy trudne, ale w kilku miejscach przydadzą się również górne łapki do asekuracji.

Żółty szlak z Hali Gąsienicowej na Krzyżne można uznać za łatwy, choć trzeba pamiętać, iż ostatni etap podejścia jest mozolny i dość stromy. Prowadzi sypkim zboczem, co może być uciążliwe zwłaszcza podczas schodzenia. To też miejsce zacienione, więc nawet latem można nadziać się na niebezpieczne płaty śniegu.

.

SZLAKI Z KRZYŻNEGO

Wielkiego zagęszczenia ścieżek na przełęczy nie ma, bowiem mamy do wyboru tylko 2 szlaki. Ale za to jakie!

• ŻÓŁTY DO DOLINY PIĘCIU STAWÓW – Stosunkowo łatwy szlak, choć początkowy z etap zejścia jest mało przyjemny ze względu na stromiznę oraz uciążliwą kruchość podłoża. Szczegółowy opis we wpisie Szlak na Krzyżne z Doliny Pięciu Stawów.
• CZERWONY NA GRANATY I KOZI WIERCH – Innymi słowy – Orla Perć, czyli znakowanym szlakiem trudniej już nie będzie. Na przełęczy Krzyżne dla jednych zaczyna się (dla innych kończy) najtrudniejszy w Tatrach szlak graniowy, którym przez Buczynowe Turnie dotrzemy na Granaty i Kozi Wierch. Dalej granią już nie pójdziemy, bowiem odcinek pomiędzy Kozim Wierchem a Zawratem jest jednokierunkowy i możliwy do przejścia tylko w odwrotnym kierunku, tj. od Zawratu na Kozi Wierch.

Osoby mniej doświadczone i wrażliwe na przepaście mają w tym wypadku tylko jedną opcję – wycieczkę żółtym szlakiem z jednej doliny do drugiej przez przełęcz Krzyżne. Polecam podejście od Hali Gąsienicowej i zejście do Pięciu Stawów – w takim wariancie fundujemy sobie efekt WOW, gdyż najciekawsze widoki odsłaniają się dopiero na samej przełęczy i towarzyszyć nam będą przez niemal całą drogę zejściową.

.

PANORAMA Z PRZEŁĘCZY KRZYŻNE

Z przełęczy rozpościera się wspaniała panorama na Tatry Wysokie. Jeśli ktoś lubi liczyć barany (w tym przypadku wierzchołki), to może sprawdzić, czy faktycznie widać stąd setkę szczytów, czy to tylko góralska legenda. Niewątpliwym i największym atutem tego obrazka jest fenomenalny widok na Dolinę Pięciu Stawów. Zawsze mam nieodparte wrażenie, że pawiookie stawy są jakoś dziwnie przechylone i zaraz wyleją się do położonej niżej Doliny Roztoki. W zasadzie moje obawy wcale nie są doszczętnie porąbane, wszak z Wielkiego Stawu ulewa się potężny strumień, który po postacią Wielkiej Siklawy z hukiem opada do Roztoki.

Warto podejść choćby kilkanaście metrów wyraźną ścieżyną na płaśń ponad przełęczą, skąd jeszcze lepiej prezentuje się poszarpana grań Orlej Perci. Odsłania się też widok na Dolinę Waksmundzką, ograniczoną przez masyw Koszystej z jednej strony i Wołoszyny z drugiej.

.

WYCIECZKI NA KRZYŻNE – PROPOZYCJE 6 TRAS

Choć na samej przełęczy węzeł szlaków jest raczej skromny, to zagęszczenie szlaków w rejonie Doliny Gąsienicowej jest już potężne, a to umożliwia stworzenie kilku wariantów wycieczek w tym rejonie. Poniżej najciekawsze propozycje wycieczek na Krzyżne. Ustawiłam je w kolejności od najłatwiejszej do najtrudniejszej, choć muszę przyznać, że już trzecia trasa wymaga obycia w trudnym terenie i nie nadaje się dla tatrzańskich świeżaków.

.

1. Z HALI GĄSIENICOWEJ DO DOLINY PIĘCIU STAWÓW

• Trasa: Kuźnice – Hala Gąsienicowa – Dolina Pańszczycy – Krzyżne – Dolina Pięciu Stawów – Dolina Roztoki – Palenica Białczańska
• Start w Kuźnicach:  dojazd busem z Zakopanego (3 zł); dojście z centrum Zakopanego zajmie ok. 45 min
• Meta w Palenicy Białczańskiej: dojazd do Zakopanego busem (10 zł, jazda zajmie ok. 30 min); na Palenicy znajduje się parking rezerwowany online poprzez stronę tpn.pl (30 zł za dzień)
• Szlaki: żółty, niebieski, żółty, niebieski, zielony, czerwony
• Czas: 9 h 15 min
• Dystans: 20,5 km
• Suma podejść: 1550 m
• Suma zejść: 1600 m
• Mapa 

To najbardziej klasyczna i popularna wycieczka na Krzyżne, która daje sposobność poznania żółtego szlaku na całej długości. Polecam podejście w opisywanym kierunku, wtedy najciekawsze widoki mamy przed sobą, a nie za plecami. Podczas zejścia do Pięciu Stawów przydadzą się kijki trekkingowe, bowiem górna część szlaku prowadzi stromym i sypkim zboczem.

Dla średnio-zaawansowanych piechurów.

.

2. Z GĘSIEJ SZYI PRZEZ KRZYŻNE DO DOLINY PIĘCIU STAWÓW

• Trasa: Palenica Białczańska – Rusinowa Polana – Gęsia Szyja – Rówień Waksmundzka – Dolina Pańszczycy – Krzyżne – Dolina Pięciu Stawów – Dolina Roztoki – Palenica Białczańska
• Start i meta w Palenicy Białczańskiej: dojazd z Zakopanego busem (10 zł, jazda zajmie ok. 30 min); na Palenicy znajduje się parking rezerwowany online poprzez stronę tpn.pl (30 zł za dzień)
• Szlaki: niebieski, zielony, czarny, żółty, niebieski, zielony, czerwony
• Czas: 9 h 30 min
• Dystans: 21 km
• Suma podejść: 1600 m 
• Suma zejść: 1600 m
• Mapa

Pod względem długości i przewyższeń trasa ta jest niemal identyczna z pierwszą wycieczką. Różni się od niej tylko pierwszym etapem, a mianowicie dojściem do Doliny Pańszczycy. W tym przypadku zaczynamy w Palenicy Białczańskiej (tu także kończymy, więc jest opcja dojazdu własnym autem) i wchodzimy na malowniczą Rusinową Polanę niebieskim szlakiem, a następnie zielonym na Gęsią Szyją. Podejście jest dość ostre i męczące, ale potem następuje długi, dużo łagodniejszy odcinek zielonego szlaku, który doprowadzi nas do rozwidlenia szlaków w Dolinie Pańszczycy. Za czarno znakowanym łącznikiem dotrzemy do Czerwonego Stawu, gdzie napotkamy klasyczny, żółty szlak na Krzyżne. Trasa dla średnio-zaawansowanych piechurów.

Wycieczkę można zacząć także w Wierch Porońcu, by na Rusinową Polanę dotrzeć łagodnym, zielonym szlakiem. Jednak w tym przypadku trzeba będzie skorzystać z busa, bowiem miejsce startowe i końcowe wycieczki znajdują się w znacznej odległości od siebie, ana dodatek przy ruchliwej drodze bez pobocza.

.

3. PRZEZ ZAWRAT I KRZYŻNE

• Trasa: Murowaniec – Czarny Staw Gąsienicowy – Zawrat – Dolina Pięciu Stawów – Krzyżne – Dolina Pańszczycy – Murowaniec
• Start i meta w schronisku Murowaniec: dojście z Kuźnic do schroniska zajmuje ok. 2 h
• Szlaki: niebieski, żółty
• Czas: 8 h 30 min
• Dystans: 15 km
• Suma podejść: 1500 m 
• Suma zejść: 1500 m 
• Mapa 

Długa i piękna pętla z Murowańca, przeprowadzająca nas przez dwie przełęcze: Zawrat oraz Krzyżne, stanowiące skrajne punkty Orlej Perci. Najtrudniejszym odcinkiem jest wspinaczka na Zawrat od strony Doliny Gąsienicowej (klamry, łańcuchy), dlatego warto ten odcinek pokonać w górę, gdyż złażenie tędy w dół bywa bardzo problematyczne. Wycieczkę można zacząć w Kuźnicach, jednakże wtedy cała trasa wydłuży się o prawie 10 km i niemalże 4 godziny wędrówki.

.

4. Z KRZYŻNEGO NA ZADNI GRANAT

• Trasa: Kuźnice – Murowaniec – Dolina Pańszczycy – Krzyżne – Skrajny Granat – Zadni Granat – Czarny Staw Gąsienicowy – Murowaniec – Kuźnice
• Start i meta w Kuźnicach: dojazd busem z Zakopanego (3 zł); dojście z centrum Zakopanego zajmie ok. 45 min
• Szlaki: żółty, niebieski, żółty, czerwony, zielony, żółty, niebieski
• Czas: 12 h
• Dystans: 21 km
• Suma podejść: 1750 m
• Suma zejść: 1750 m
• Mapa

W tej opcji wkraczamy na Orlą Perć, robiąc blisko połowę graniowego szlaku. Ze względu na duże trudności i ekspozycje wycieczkę polecam osobom wprawionym w tatrzańskich bojach. Po wejściu na Krzyżne szlakiem z Doliny Pańszczycy, kierujemy się na czerwony szlak – trawersujemy Buczynowe Turnie, a następnie zdobywamy wszystkie trzy szczyty w masywie Granatów. Tenże odcinek Orlej Perci jest nieco łatwiejszy do pokonania dla idących od strony Krzyżnego – w tym przypadku kilka niewygodnych kominów skalnych pokonuje się „w górę”, co jest znacznie wygodniejsze od złażenia tymiż formacjami.

Do Doliny Gąsienicowej schodzimy (pozbawionym trudności) zielonym szlakiem z Zadniego Granatu.

.

5. ZE SKRAJNEGO GRANATU NA KRZYŻNE

• Trasa: Kuźnice – Murowaniec – Czarny Staw Gąsienicowy – Skrajny Granat – Buczynowe Turnie – Krzyżne – Dolina Pańszczycy – Murowaniec – Kuźnice
• Start i meta w Kuźnicach:  dojazd busem z Zakopanego (3 zł); dojście z centrum Zakopanego zajmie ok. 45 min
• Szlaki: niebieski, żółty, czerwony, żółty, niebieski, żółty
• Czas: 12 h
• Dystans: 20 km
• Suma podejść: 1750 m
• Suma zejść: 1750 m
• Mapa 

Na grań Orlej Perci wydostajemy się od strony Doliny Gąsienicowej, a dokładnie żółtym szlakiem na Skrajny Granat (trudności umiarkowane, łańcuchy). Potem następuje długi odcinek czerwonym szlakiem przez Buczynowe Turnie na Krzyżne – droga jest silnie eksponowana i pełna skalnych problemów, zdecydowanie nie nadaje się dla początkujących górołazów. Z przełęczy wracamy do Murowańca żółtym szlakiem przez Pańszczycę, a następnie do Kuźnic szlakiem przez Boczań bądź Jaworzynkę.

.

6. PRZEZ CAŁĄ ORLĄ PERĆ

• Trasa: Murowaniec – Czarny Staw Gąsienicowy – Zawrat – Kozi Wierch – Granaty – Buczynowe Turnie – Krzyżne – Dolina Pańszczycy – Murowaniec
• Start i meta w schronisku Murowaniec: dojście z Kuźnic do schroniska zajmuje ok. 2 h
• Szlaki: niebieski, czerwony, żółty
• Czas: 11 h
• Dystans: 13,5 km
• Suma podejść: 1450 m
• Suma zejść: 1450 m
• Mapa 

Odcinek Orlej Perci pomiędzy Zawratem a Kozim Wierchem jest jednokierunkowy i możliwy do pokonania od strony Zawratu właśnie, co właściwie nadaje jedyny słuszny kurs całej wycieczce. Jako że malowaną trasą już trudniej i dłużej się nie da, to jest to opcja jedynie dla doświadczonych zawodników. Pokonanie całej Orlej Perci wymaga oczywiście kondycji, ale też silnych rąk, bo podpierania oraz podciągania się na łańcuchach jest tu naprawdę dużo i można szybko nabawić się zmęczenia materiału. Coś o tym wiem. 😉 Trasa jest na tyle czasochłonna i wyczerpująca, że lepiej zacząć ją w Murowańcu, tak by nie dokładać sobie do wyzwania jeszcze trasy z Kuźnic na Halę Gąsienicową. Rzecz jasna, wycieczkę planujemy przy dobrej, pewnej pogodzie, bowiem ewakuacja z grani nie należy do szybkich, łatwych ani do przyjemnych.

.

PRZEŁĘCZ KRZYŻNE – INFORMACJE PRAKTYCZNE

• Wstęp na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego kosztuje 8 zł. Bilet ulgowy to koszt 4 zł.
• Do Kuźnic najwygodniej dotrzeć busem z Zakopanego (kilka minut jazdy, bilet kosztuje 4 zł). Busy odjeżdżają z rejonu dworców i przez Rondo Jana Pawła II (gdzie znajduje się Punkt Informacji Turystycznej TPN) docierają do Kuźnic. 
• Do Kuźnic nie można wjechać autem – droga od Ronda Jana Pawła II do Kuźnic jest  dostępna wyłącznie dla uprawnionych pojazdów. Auto można zostawić przy Rondzie Jana Pawła II, a dokładnie wzdłuż ulicy Bronisława Czecha. Funkcjonują tu parkometry, a za całodzienny postój zapłacimy obecnie ok. 25 zł. 
• Żółty szlak przez przełęcz Krzyżne nie jest szczególnie trudny, ale posiada miejsca czujne, nieco kruche i na pewno wymaga wzmożonej ostrożności. Przy zalegającym śniegu, przy oblodzeniu bądź po deszczu trudności wzrastają.
• Zaczynając wędrówkę w Kuźnicach bądź na Palenicy Białczańskiej pokonujemy ponad 1300 metrów w pionie, tak więc bez względu na to, czy startujemy od strony Doliny Gąsienicowej czy Doliny Pięciu Stawów, musimy przygotować się długie i męczące podejście.
• Zawsze sprawdzaj pogodę przed wyjściem na szlak  i monitoruj warunki już podczas wędrówki. Pogoda w górach jest niezwykle dynamiczna, a burza potrafi zebrać się dosłownie w kilka minut. Komunikaty pogodowe znajdują się stronie  TPN  oraz  TOPR. Sprawdzam jeszcze serwis meteo.pl i yr.no. 
• Moim zdaniem lepiej jest zdobyć Krzyżne od strony Pańszczycy, a schodzić do Doliny Pięciu Stawów – w ten sposób najciekawsze widoki ma się przed sobą, a nie za plecami.
• Szlak na Krzyżne od strony Pięciu Stawów jest bardziej stromy od szlaku z Doliny Pańszczycy.

.

Górskie pozdro,

Madzia / Wieczna Tułaczka

.

.