RZECZ O GŁUPICH POMYSŁACH, czyli o zamykaniu szlaków w Tatrach i płatnych akcjach ratowniczych.

Miałam cicho siedzieć w tym temacie, ale wiadomość jakoby politycy mieli „unormować” tatrzańskie podwórko poruszyła mnie, nie mniej jak komentarze tak zwanych tatromaniaków w grupach wszelakich. Otóż ci tak zwani tatromaniacy, a za nimi dziennikarze wszelkiej maści bili pianę po internetach, bili, krzyczeli, aż w końcu ktoś wyżej poczuł się w obowiązku zająć „tatrzańskim problemem”. Przez media przetoczyła się informacja, jakoby rząd miał zabrać się za poprawianie bezpieczeństwa w górach. Narzędzia? Sierp i młot pod postacią zamknięcia szlaków zimą i wprowadzenia płatnych akcji ratowniczych, czyli nic innego, jak tzw. „wariant słowacki”. Ostatnia flanka wolności może wkrótce runąć na naszych oczach. 😉

Kanapowi eksperci ruszający raz w roku w pielgrzymkę do Morskiego Oka, ba, czasem nawet w rejon Kasprowego, krzyczą: „płatne akcje ratownicze!”, „zamknąć Tatry zimą!”. Generalnie z tego wrzasku wynika, że chcą tak jak na Słowacji, bo tam lepiej, bo to załatwi sprawę bezpieczeństwa i ukróci wycieczki niefrasobliwych turystów. Really? To proszę się pofatygować i skrupulatnie policzyć ile osób zginęło na Słowacji w głośnej ostatnio czarnej serii. Jak to? Aż siedem? Ano wychodzi na to, że zamknięcie szlaków i dowalenie płatnego ubezpieczenia nie załatwi jednak sprawy. A bo prawda jest bezkresna, jak panorama z Gerlacha: wypadki były, są i będą. Czasem w wyniku błędu turysty, czasem za sprawą niefortunnego splotu zdarzeń, czasem to tylko zwykłe poślizgnięcie, które równie dobrze może się trafić na zejściu z Kalatówek.

 

ZAMKNIĘCIE SZLAKÓW NA ZIMĘ

To tak absurdalny i debilny pomysł, że aż kokardy opadają. Jak widać ze statystyk u Słowaków to nie działa. I tak giną tam ludzie, choćby ostatnio w rejonie Pośredniej Baszty czy Salatyna. Na nic zdało się zamknięcie zimowych szlaków ponad schroniskami. Poza tym, pewnie większość krzykaczy zapewne nie wie, czemu na Słowacji pozamykano wyższe partie gór na zimę. Co ciekawe, oficjalnie wcale nie chodziło o zwiększenie bezpieczeństwa. Na tabliczkach umieszczonych przy szlakach można wyczytać taki slogan: „Szlak turystyczny jest zamknięty od 1.11 do 15.6 z powodu ochrony tatrzańskiej przyrody” Stara śpiewka o ochronie przyrody… Co w gruncie rzeczy jest śmiechu warte, bo wynika z tego, że Słowacy chronią chyba śnieg, bo w zamkniętych, wyższych partiach gór, praktycznie wszystko pokryte jest gruba warstwą białego puchu. Poza tym najbardziej tłoczne i zadeptane szlaki do schronisk (gdzie biznes się kręci) oraz kolejek pozostają otwarte, tak jak i cały łomnicki rejon narciarski, który jest zajechany po całości, ale przynosi na tyle obfite dochody, więc kit z jego ochroną. Wychodzi na to, że według TANAP przyrodzie skrytej pod warstwą śniegu i lodu szkodzą pojedyncze jednostki chodzące po wyższych partiach Tatr, za to tłumy zadeptujące dolinne szlaki i korzystające z kolejek są ok.

A najzabawniejsze, że wprowadzenie przepisu o zamknięciu zimowych szlaków miało miejsce w 1980 roku i tak naprawdę chodziło o uszczelnienie granic, a nie o ochronę przyrody, a tym bardziej bezpieczeństwo wędrowców. To Komunistyczna Partia Czechosłowacji postanowiła zamknąć szlaki i już. Minęło sporo lat, sytuacja polityczna uległa zmianie, ale absurdalny przepis pozostał. Choć jak widać i tak jest kiepsko egzekwowany.

A my co? zamiast się cieszyć, że nasze Tatry są oficjalnie dostępne, to wielu krzyczy o ich zamknięciu… Zamknijmy też Beskidy, zamknijmy góry w Norwegii, zamknijmy Alpy, zamknijmy Himalaje bo tam to przecież non stop panują zimowe warunki i biedni himalaiści giną… Obstawmy górskie tereny wojskiem, żeby przypadkiem nikt nie przedostał się na szlak. Idźmy dalej. Zamknijmy Tatry również latem, bo i wtedy ludzie giną. Tak. Zamknięcie gór będzie dobrym rozwiązaniem… Zero chodzenia, zero wypadków. A w przyszłości pomyśli się o zamknięciu dróg, tam to dopiero statystyki się naprawi.

À propos statystyk. Przyjrzyjmy się tym z wypadków śmiertelnych w Polskich Tatrach na przestrzeni ostatnich lat:

• 2010 – 22
• 2011 – 22
• 2012 – 20
• 2013 – 18
• 2014 – 14
• 2015 – 13

Końcówka roku 2015 była tragiczna, jednak statystyki pokazują iż mimo rosnącej liczby ratowanych osób w Tatrach ( w roku 2015 ponad 700 osób) liczba wypadków śmiertelnych maleje w stosunku do poprzednich lat.

Wprowadzanie zakazów i nakazów prowadzi do bezmyślności. Stawiajmy na edukację, tak aby każdy samodzielnie umiał ocenić warunki i dostosować trasę wycieczki pod swoje umiejętności. Jakby nie było jesteśmy krajem nizinnym, nas trzeba nauczyć jak się z gór korzysta, a zamykanie szlaków na pewno tego nie załatwi. Na szczęście dostęp do wiedzy o górach jest coraz łatwiejszy, a internety znacznie ułatwiają dotarcie do źródeł. A wypadki, jak to WYPADKI – nadal będą się zdarzać, ale nie ma co siać paniki i pierniczyć kocobołów o zamykaniu szlaków.

Puenta dla tych co nadal nie kumają przekazu: na Słowacji wciąż dochodzi do wypadków zimą, mimo oficjalnego zakazu wychodzenia w wyższe partie Tatr.

 

PŁATNE AKCJE RATOWNICZE

To najczęstszy postulat krzykaczy, moim zdaniem wynikający z niewiedzy. Uważam, że ratownictwo górskie działa u nas bardzo dobrze i to Słowacy powinni się od nas uczyć, a nie na odwrót. Płacimy podatki, składkę zdrowotną i z jakiej paki mamy płacić osobno za akcje ratunkowe w Tatrach? Jeśli wprowadzi się dodatkowe ubezpieczenie w górach, to zaraz trzeba będzie to rozszerzyć na wszelkie inne aktywności, bo tam gdzie ruch, tam ryzyko kontuzji oraz wypadku. Niech WOPR też będzie płatny, dodatkowe ubezpieczenie na pewno odstraszy pijanych wczasowiczów przed wchodzeniem do wody. Yhm. Za niedługo trzeba będzie się ubezpieczać wychodząc rano biegać, bo przecież to proszenie się o kontuzję. Nic innego. Wpadnie ci do głowy wypad rowerem do lasu? Ależ proszę bardzo, ale najpierw się pan ubezpiecz dodatkowo, bo NZF nie leczy debili, którzy narażają się na takie niebezpieczeństwa. Podatki, składka zdrowotna, dodatkowe ubezpieczenie na góry, morze, jeziora, rower, rolki, bieganie, fitness… Tego chcecie? Przeglądać oferty towarzystw ubezpieczeniowych i płacić za każdym razem, kiedy zachce się Wam ruszyć dupę?

Zrozumcie proszę, że my wszyscy płacimy za możliwość bezpłatnego leczenia lub ratownictwa, czy to za przyjazd karetki w mieście, czy przylot helikoptera w górach. I tak jest dobrze. Ponad to, TOPR jest finansowany przez państwo i dostaje 15% kwoty z biletów wstępu do TPN. Aby dodatkowo wspomóc ratowników zawsze możesz zamiast ubezpieczenia przekazać kwotę na ich fundację.

Nieustannie intryguje mnie fakt, iż wiele razy dało się słyszeć głosy TOPR-owców w tej kwestii, jednak internetowi eksperci nadal wiedzą lepiej jak górskie ratownictwo powinno wyglądać. Przeczytajcie co mają do powiedzenia NAJBARDZIEJ ZAINTERESOWANI – Naczelnik Jan Krzysztof o pomyśle płatnych akcji ratowniczych:

Często pojawiają się pomysły by ‚wzorem innych państw nieodpowiedzialni turyści ponosili koszty akcji ratowniczych’, lub by ‚wprowadzić obowiązkowe ubezpieczenie’. Na pierwszy rzut oka pomysł wydaje się oczywisty. Ale czy aby w ten sposób jest finansowane ratownictwo górskie w innych krajach europejskich? Zapewniam, że nawet w Szwajcarii sam ratowany, lub jego ubezpieczyciel nie pokrywają całości kosztów. W wielu miejscach ten udział własny w kosztach dotyczy częściowego pokrycia kosztów, a w wielu miejscach ratownictwo jest bezpłatne, lub finansowane w ramach ubezpieczenia społecznego. Dodam, że przywoływany często przykład Słowacji nie jest poparty wiedzą. Wpływy z odpłatności za akcje ratownicze na Słowacji (poza śmigłowcem funkcjonującym tam na innych zasadach w ramach Pogotowia lotniczego) nigdy nie przekroczyły 8 proc. budżetu. To proporcjonalnie są mniejsze środki niż pozyskiwane przez TOPR w ramach 15 proc. z biletów wstępu do TPN. Wydaje się, że ta forma udziału wszystkich wchodzących na obszar TPN w dofinansowaniu ratownictwa jest rozwiązaniem dobrym, prostym i zastępującym pomysł ‚obowiązkowych’ ubezpieczeń z którymi nie spotkałem się w żadnych górach.

Ratownictwo górskie jest integralną częścią całego systemu ratownictwa w Polsce i nie widzę istotnych powodów by to właśnie w tym miejscu jako pierwszym wprowadzać odpłatność za akcje ratownicze. Podnoszony często problem zwiększonego ryzyka podejmowanego przez turystów czy taterników też nie jest jednoznaczny. Bo czy aby ryzyko letniego spaceru do Morskiego Oka drogą asfaltową jest rzeczywiście większe niż jazda samochodem? Nie słychać również o konieczności ponoszenia kosztów akcji ratowniczej przez sprawcę wypadku na drodze gdzie działa szereg służb ze śmigłowcami włącznie. 

Podstawowy koszt dobrze funkcjonującej służby ratowniczej to przede wszystkim koszty utrzymania gotowości. Najistotniejsze jest by w razie wypadku w jak najkrótszym czasie mogli wyruszyć dobrze wyszkoleni i wyposażeni ratownicy. Zapewniam, że koszt utrzymania TOPR w sytuacji gdyby nie podjął żadnej akcji ratunkowej przez cały rok, lub – tak jak obecnie – ratowałby prawie 600 osób byłby bardzo zbliżony. 

Myślę, że warto docenić i cieszyć się z faktu, że mamy w Tatrach doskonale funkcjonującą służbę ratowniczą i w razie potrzeby otrzymamy pomoc bezpłatnie i na najwyższym poziomie.

„Zapewniam, że koszt utrzymania TOPR w sytuacji gdyby nie podjął żadnej akcji ratunkowej przez cały rok, lub – tak jak obecnie – ratowałby prawie 600 osób byłby bardzo zbliżony.” – W Polsce niemal pewne jest, że po wprowadzeniu dodatkowych ubezpieczeń na ratownictwo górskie, zapewne zabrano by dochód pozyskiwany z biletów wstępu i TOPR mógłby wpaść w niezłe tarapaty finansowe. Prawda taka, że Pogotowie stanie się biznesem, na którym zarabiać będą firmy ubezpieczeniowe. Co gorsza, w nowym systemie, zależnym od towarzystw ubezpieczeniowych, ratownicy byliby zmuszeni do niezłej papierologii i często ciągani po sądach. Przecież musieliby skrupulatnie rozliczać każdą interwencję, wypisywać tony dokumentów i świadkować w każdej sprawie, a tych na wokandę trafi dużo.

Dla nas, turystów przemierzających górskie szlaki, takie rozwiązanie można o kant dupy roztrzaskać. Nie wiecie jak zarabiają towarzystwa ubezpieczeniowe? Akurat miałam do czynienia z turystyczną gałęzią tego biznesu i wiem jak zawiłe są regulaminy, jak sprytnie pochowane kruczki prawne, na jakiej krawędzi balansują umowy. Otóż ubezpieczyciel robi wszystko, by poszkodowanemu nie wypłacić pieniędzy. Za wszelką cenę znajdzie jakiś malusi paragrafik, żeby udupić zwykłego Kowalskiego, który przytłoczony prawniczymi dokumentami dla świętego spokoju daje za wygraną, w ostateczności idzie kłócić się o swoje racje do sądu. Wiem, bo w imieniu poszkodowanych wypisywałam dziesiątki pism do towarzystw, które z pomocą „warunków ubezpieczenia” (to te 10 stron artykułów pisanych drobnym drukiem) migały się od pokrycia kosztów leczenia bądź kosztów ratownictwa.

Przyjrzyjcie się dobrze regulaminom takich ubezpieczeń. Najczęściej świadczenia są niepełne, kwoty zbyt niskie i szybko okaże się, że pomimo wykupienia ubezpieczenia (nawet w jego najbardziej rozbudowanej wersji) pokryje ono tylko część kosztów związanych z akcją ratunkową.

Jeśli ty chcesz płatne akcje ratownicze w górach, to ja chcę żebyś płacił za wezwanie karetki w przypadku zawału. Czemu mamy za publiczne pieniądze przyjmować do szpitala ludzi, którzy piją, palą, żrą chipsy, czekoladę i nie biegają 3 razy w tygodniu? Cóż za skrajna nieodpowiedzialność, za którą należy płacić z własnej kieszeni! Ludzie, nie popadajmy w skrajności i cieszmy się z faktu, że mamy w Polsce dobrze funkcjonującą służbę ratowniczą i nie musimy się martwić, gdy nagle potrzebujemy pomocy.

A jednak w środowisku tatrzańskim wciąż elektryzują komentarze o treści: „debil sam powinien zapłacić za akcję”, „traktuje TOPR jak darmowe taxi”. Mam nadzieję, że już rozumiecie, że „debil” zapłacił już za akcję wykupując bilet do parku i uiszczając składkę zdrowotną. Co do drugiego hasła. No cóż. Nieodpowiedzialni ludzie znajdą się wszędzie, ale wyobraźcie sobie, że ratownictwo w górach będzie płatne. Pójdzie taki fircyk na Orlą, zmęczy się, temat go przerośnie i dopiero zadzwoni po TOPR jak po taksę. Przecież zapłacił za ich usługi, to teraz wymaga!

I sytuacja odwrotna. Wielu turystów będzie chciało zaoszczędzić, oleje sprawę w myśl „na pewno nic mi się nie stanie”  albo pójdzie w góry na spontana i nie zdąży wykupić ubezpieczenia. Takie osoby ze strachu, że zabulą majątek za akcję ratunkową w ogóle po pomoc nie zadzwonią… Wpędzą się w jeszcze gorsze tarapaty. Taka sytuacja może paradoksalnie doprowadzić do zwiększenia czarnych statystyk. 

Popularność górskiej turystyki wrasta, z roku na rok jest coraz więcej ludzi na szlakach i to normalne, że w tym tłumie znajdą się jednostki nieprzygotowane, skrajnie nieodpowiedzialne i zwyczajnie głupie. I te jednostki mają wpłynąć na zmianę całego systemu finansowania ratownictwa? Toż to tylko wyjątki! Notabene więcej ich w innych dziedzinach niż w górach. Ludzie pływają po spożyciu alkoholu, skaczą na główkę do wody w niebezpiecznych miejscach, jeżdżą na łyżwach na pozornie zamarzniętym stawie. Life is brutal and full of zasadzkas. 😉

Można zwiększyć bezpieczeństwo w górach, ale trzeba zainwestować przede wszystkim w siebie!Trzeba dobierać trasy adekwatne do umiejętności, aby to zrobić, najpierw należy porządnie rozeznać się w temacie, poczytać o szlakach, skonsultować się z innymi, stopniowo zwiększać trudności, zapisać się na kursy, rozwijać swoje umiejętności, zadbać o zdrowie i kondycję, zakupić sprzęt. Ale to już wymaga większego zaangażowania niż klepanie w komentarzach o zamykaniu szlaków czy wprowadzaniu dodatkowych obowiązkowych ubezpieczeń… Wy naprawdę chcecie dowalić sobie kolejne koszty i pozamykać szlaki w Tatrach?

Z górskim pozdrowieniem,

Madzia

PS. Zanim w komentarzach poleje się jad, to przypomnę, że Ratownicy są ochotnikami, zawodowcami, niosą pomoc każdemu niezależnie od przyczyn wypadku i cieszą się z każdego ocalonego życia. Każdego. W ramach lektury uzupełniającej polecam „Wołanie w górach” Michała Jagiełły. Ta książka otwiera oczy na wiele spraw.

 

***

 

Tu też jest fajnie:

Facebook    Instagram